Logotipo gipuzkoakultura
2024ko martxoak 19, asteartea

Oñatiko unibertsitatearen Kaperako Errataula

Historia eta zaharberritzea
Aurkibidea ikusi
OÑATIKO UNIBERTSITATEKO ERRETULAREN
AZTERKETA HISTORIKO-ARTISTIKOA

Pedro Echeverria
  1. TESTUINGURU HISTORIKOA
    1. Avilako apezpikua, mezenas eta aholkulari
    2. Pietatearen erretaulari buruzko datu berriak
  2. SANCTI SPIRITUS IKASTETXEKO KAPERAKO ERRETAULA
    1. Dokumentu genesia. Egileak
    2. Traza, egitura eta apaindura. Erretaularen originaltasuna
    3. Estilo kontuak. Espresibismo eta manierismo juniarra
    4. Programa sakratua. Debozioak eta asmoak
    5. Errepertorio profanoa. Zaharkinak, groteskoak, bestioiak eta zaldiak
    6. Erromatar erako polikromia. Lehenbiziko groteskoak
OÑATIKO UNIBERTSITATEKO ERRETAULA ZAHARBERRITZEKO PROZESUA
Xabier Martiarena

Sarrera
ESKU-HARTZEA
  1. ERRETAULA EGITEKO TEKNIKA
    1. Arkitektura eskema
    2. Euskarria
      1. Egitura
      2. Eszenak
      3. Eskulturak
      4. Taulamenduak, kolomak, pilastrak eta horma-konkak
    3. Euskarriaren prestakuntza
      1. Oihala eta iztupa
      2. Prestakina
      3. Bola
    4. Polikromia edo geruza piktorikoa
      1. Urreztatua
        1. Ur-urreztaketa
        2. Urreztatzeko nahastura-berniza
      2. Zilarreztatzea
      3. Bismutoa
      4. Estofatua
        1. Urre gaineko esgrafiatua
        2. “Pintzeladura” edo urre gainean pintzelez eginiko pintura
        3. Zilar gaineko esgrafiatua
        4. Zilar gardendua
    5. Koloreak
      1. Kolore gardenak
      2. Kolore opakoak
      3. Haragi-koloreak
    6. Beste apaindura teknika batzuk
  2. ERRETAULAREN KONTSERBAZIO EGOERA
    1. Euskarria
      1. Xilofagoen erasoa
      2. Egitura
      3. Araldit
      4. Eszenen eta eskulturen egitura
      5. Iztupa
      6. Prestakina
      7. Aldaketak
    2. Polikromia
      1. Alderdi orokorrak
      2. Kolore opakoak
        1. Zuria
        2. Azurita
        3. Gorria
      3. Haragi-koloreak
      4. Urreztatua
      5. Zilarra
      6. Zilar gaineko gardenduak
        1. Laka gorria
        2. Anbar-marroia
        3. Berdea
      7. Bismutoa
      8. Zigilatuak
      9. Alterazioak
  3. ESKU-HARTZEA
    1. Euskarria
      1. Araldit
      2. Intsektuak akabatzea
      3. Egitura arkitektonikoaren berreraikuntza
    2. Polikromia
      1. Kolorea finkatzea
      2. Garbiketa
      3. Iztukatua
      4. Berregite kromatikoa
      5. Urrea birjartzea
    3. PDF: Erretaularen ezaugarri teknikoak
  4. ANALISI KIMIKOA
  5. GRAFIKOAK
    1. Erretaularen neurri orokorrak
    2. Zilarraren kokapena
    3. Zigilatuen kokapena
    4. Erretaula osatzerakoan erabilitako egurrak
    5. Estaien garapena
    6. Frisoetako erliebeen irudikapena
    7. Kontserbazio-egoeren eta erabilitako tekniken adibideak
    8. Hainbat zigilatu-ereduen kokapena
    9. Irudien jantzietan erabilitako zigilatu-eredu desberdinak
    10. Erretaularen horma-konken hondoetan eta irudien jantzietan erabilitako urre gaineko apaindura esgrafiatuak
    11. Erretaularen horma-konken hondoetan eta irudien jantzietan erabilitako zilar gaineko apaindura esgrafiatuak
    12. Erretaularen horma-konken hondoetan eta irudien jantzietan erabilitako metalezko xafla gaineko motiboak, pintzelez eginak

I. Erretaula egiteko teknika


6. Beste apaindura teknika batzuk

Garai honetan oso ohikoa da apaindurako tekniken artean aplikazio brokatua aurkitzea. Teknika hau ez da erretaula honetan agertzen, bai ordea beste bat, hondo gardenduetan nahastura-bernizaz urre-koloreko motiboak aplikatzen dituena alegia (zigilatzea). Teknika hau ikusten dugu, esaterako, Bidaurretako erretaula zaharrean eta San Migelen parrokiako Espiritu Santuaren kaperako erretaulan17 , Oñatin bertan kasu bietan. Teknika honen erabilera zabalduaren oso urruneko lekuko bat Ries-en dugu, Alemania hegoaldean; izan ere, teknika hau Santa Ana hirukoiztarraren imajina bati hondoa ematen dion gortinan erabili zuten (1496- 1505), ezen zilar gainean emaniko laka organiko gorrizko hondo baten gainean lore batzuk ditu, urre edo zilarrezko orri gainean txantiloiz eginak18 .

Zorroa. San Roke. Barneko tunika. San Blas. Hondoa. San Mateo. San Rokeren azpiko kapa. San Rokeren hondoa-zorua. Zigilatze-lan lau baten xehetasuna. San Nikolas. Barnealdeko tunika, mahuka. San Anbrosio. Zigilatu erliebeduna. San Markos. Zigilatu laua. San Markos. Zigilatu erliebeduna. San Markos.

Zigilatuak. a) Zorroa. San Roke. b) Barneko tunika. San Blas. c) Hondoa. San Mateo. d) San Rokeren azpiko kapa. e) San Rokeren hondoa-zorua. f) Zigilatze-lan lau baten xehetasuna. San Nikolas. g) Barnealdeko tunika, mahuka. San Anbrosio. h) Zigilatu erliebeduna. San Markos. j) Zigilatu erliebeduna. San Markos.

Unibertsitateko erretaulan dauden marrazkiak era askotakoak dira; lirio loreak, lorezko gurutzeak, hizkiak, lorezko marrazki geometrikoak, etab. Lan hauek txantiloiz eginak dira (grafikoak ikusi). Oro har, zigilatze hauetan bi ehundura mota desberdin antzematen dira: lehen kasuan bolumena dute (nahastura kargaduna) eta, bestean, oso azal leuna, urrea olio lehorgarriz eman geruza fin-fin batez lotzen zaiola esmalteari. Azkeneko teknika hau da erabiliena.

Aplikazio brokatua. Altzaga (Artelan-en argazkia): Ebanjelarien eszena.Aplikazio brokatua. Altzaga (Artelan-en argazkia): Ebanjelarien eszena.
Aplikazio brokatua. Altzaga (Artelan-en argazkia):  Xehetasuna. Aplikazio brokatua. Altzaga (Artelan-en argazkia): Xehetasuna.

Teresa Gómezek, Gil de Siloeri buruzko bere testuan, adierazten digu artista honek aplikazio brokatuaren teknika erabiltzen zuela Burgos eta Toledon egin zituen erretauletan, tuniketako hondo gardenduetan. Apaingarri txiki-txiki batzuk dira, paper ore eta animali kola, argizari edo oliopinturazko geruza betegarri batez, hots, aplikazio brokatuan erabiliaren antzeko batez moldean eginak; formari begiratuta, arrosak, botoiak, hirustak eta lirioak dira gaia, eta urreztatzeko nahastura-bernizaz emandako akabera dute19 . Teknika bera ikusten dugu Altzagan XVI. mendearen lehen herenean egindako San Migelen erretaulan,20 eta Oñatiko San Migelen parrokiako Espiritu Santuaren erretaulan (1532); hauek biak Gipuzkoan21 daude. Aldiz, teknika hau ez da erabili Unibertsitateko erretaulan, nahiz eta azken hau R. M. Zuazola obispo beraren agindupean egina izan.

Aplikazio brokatua. (Artelan-en argazkia):  Deikundea.Aplikazio brokatua. (Artelan-en argazkia): Deikundea.
Aplikazio brokatua. (Artelan-en argazkia): Xehetasuna. Aplikazio brokatua. (Artelan-en argazkia): Xehetasuna.

17 HAINBAT EGILE: Bidaurretako erretaula errenazentista, Gipuzkoako Foru Aldundiaren argitalpenak, 1991.
ARTELAN: Restauración del retablo del Espíritu Santo de Oñate de la parroquia de San Miguel de Oñati (Gipuzkoa). Argitaratu gabeko txostena, 2002.

18 HAINBAT EGILE: Sculptures alemandes de la fin deu Moyen Age. Commisaire, Sophie Guillot de Suduiraut. Reunión des Musées Nationaux. Louvre 1991-92. 188. or.

19 GÓMEZ ESPINOSA, Teresa. “Policromía del gótico final. Retablo mayor de la catedral de Toledo y obras burgalesas de Gil de Siloe” en HAINBAT EGILE: Actas del Congreso Internacional sobre Gil Siloe y la escultura de su época. Burgos 2001. 577. or. ESTELLA MARCOS, Margarita: La imaginería de los retablos de la Capilla del Condestable. Burgos, Edic. Cabildo metropolitano, 1995.

20 ARTELAN: Restauración del retablo de San Miguel de Altzaga (Gipuzkoa). Argitaratu gabeko txostena, 2003.

21 ARTELAN: Restauración del retablo del Espiritu Santo de la parroquia de San Miguel de Oñate (Gipuzkoa). Argitaratu gabeko txostena, 2002.


Licencia Creative Commons. Pulse aquí para leerla
2009 Kultura, Gazteria eta Kirol Departamentua - Gipuzkoako Foru Aldundia
Para conectar con nosotros mediante skype pulse aquí
Logotipo Gipuzkoa.net. Pulsar para ir a la página de Gipuzkoa.net