Logotipo gipuzkoakultura
2024ko martxoak 19, asteartea

Oñatiko unibertsitatearen Kaperako Errataula

Historia eta zaharberritzea
Aurkibidea ikusi
OÑATIKO UNIBERTSITATEKO ERRETULAREN
AZTERKETA HISTORIKO-ARTISTIKOA

Pedro Echeverria
  1. TESTUINGURU HISTORIKOA
    1. Avilako apezpikua, mezenas eta aholkulari
    2. Pietatearen erretaulari buruzko datu berriak
  2. SANCTI SPIRITUS IKASTETXEKO KAPERAKO ERRETAULA
    1. Dokumentu genesia. Egileak
    2. Traza, egitura eta apaindura. Erretaularen originaltasuna
    3. Estilo kontuak. Espresibismo eta manierismo juniarra
    4. Programa sakratua. Debozioak eta asmoak
    5. Errepertorio profanoa. Zaharkinak, groteskoak, bestioiak eta zaldiak
    6. Erromatar erako polikromia. Lehenbiziko groteskoak
OÑATIKO UNIBERTSITATEKO ERRETAULA ZAHARBERRITZEKO PROZESUA
Xabier Martiarena

Sarrera
ESKU-HARTZEA
  1. ERRETAULA EGITEKO TEKNIKA
    1. Arkitektura eskema
    2. Euskarria
      1. Egitura
      2. Eszenak
      3. Eskulturak
      4. Taulamenduak, kolomak, pilastrak eta horma-konkak
    3. Euskarriaren prestakuntza
      1. Oihala eta iztupa
      2. Prestakina
      3. Bola
    4. Polikromia edo geruza piktorikoa
      1. Urreztatua
        1. Ur-urreztaketa
        2. Urreztatzeko nahastura-berniza
      2. Zilarreztatzea
      3. Bismutoa
      4. Estofatua
        1. Urre gaineko esgrafiatua
        2. “Pintzeladura” edo urre gainean pintzelez eginiko pintura
        3. Zilar gaineko esgrafiatua
        4. Zilar gardendua
    5. Koloreak
      1. Kolore gardenak
      2. Kolore opakoak
      3. Haragi-koloreak
    6. Beste apaindura teknika batzuk
  2. ERRETAULAREN KONTSERBAZIO EGOERA
    1. Euskarria
      1. Xilofagoen erasoa
      2. Egitura
      3. Araldit
      4. Eszenen eta eskulturen egitura
      5. Iztupa
      6. Prestakina
      7. Aldaketak
    2. Polikromia
      1. Alderdi orokorrak
      2. Kolore opakoak
        1. Zuria
        2. Azurita
        3. Gorria
      3. Haragi-koloreak
      4. Urreztatua
      5. Zilarra
      6. Zilar gaineko gardenduak
        1. Laka gorria
        2. Anbar-marroia
        3. Berdea
      7. Bismutoa
      8. Zigilatuak
      9. Alterazioak
  3. ESKU-HARTZEA
    1. Euskarria
      1. Araldit
      2. Intsektuak akabatzea
      3. Egitura arkitektonikoaren berreraikuntza
    2. Polikromia
      1. Kolorea finkatzea
      2. Garbiketa
      3. Iztukatua
      4. Berregite kromatikoa
      5. Urrea birjartzea
    3. PDF: Erretaularen ezaugarri teknikoak
  4. ANALISI KIMIKOA
  5. GRAFIKOAK
    1. Erretaularen neurri orokorrak
    2. Zilarraren kokapena
    3. Zigilatuen kokapena
    4. Erretaula osatzerakoan erabilitako egurrak
    5. Estaien garapena
    6. Frisoetako erliebeen irudikapena
    7. Kontserbazio-egoeren eta erabilitako tekniken adibideak
    8. Hainbat zigilatu-ereduen kokapena
    9. Irudien jantzietan erabilitako zigilatu-eredu desberdinak
    10. Erretaularen horma-konken hondoetan eta irudien jantzietan erabilitako urre gaineko apaindura esgrafiatuak
    11. Erretaularen horma-konken hondoetan eta irudien jantzietan erabilitako zilar gaineko apaindura esgrafiatuak
    12. Erretaularen horma-konken hondoetan eta irudien jantzietan erabilitako metalezko xafla gaineko motiboak, pintzelez eginak

I. Erretaula egiteko teknika


2. Euskarria

2.4 Taulamenduak, kolomak, pilastrak eta horma-konkak

Taulamenduen egiturako zatiak arkitrabea (beheko zatia), frisoa (eszenak) eta erlaitza (goiko zatia) dira. Gure kasuan, arkitrabearen ordez erlaitz edo oinarri bat dago, eta halaz bi erlaitz eta erdian friso bat dituen taulamendu bat ateratzen da. Erlaitz biak intxaur zurezko pieza mazizo luzez eginda daude; hauek miru-buztanez finkatu dituzte. Bi erlaitzen artean dagoen frisoan, eszenetarako marko eginkizuna betetzen duten intxaurrezko pieza batzuk daude, bertikalean jarrita. Taulamenduak hiru zati nagusi ditu.

Bankuko erdiko frisoaren deskonposatze edo garapena.Bankuko erdiko frisoaren deskonposatze edo garapena.
Bankuko erdiko frisoa, tailatu eta muntatua. Bankuko erdiko frisoa, tailatu eta muntatua.
Hauek elkarrekin mihiztatuta daude, eta erretaularen zabalera osoa hartzen dute (ikus grafikoa). Moldura geometrikoz eta lorez eginiko taila joria du honek beheko zatian, eta goiko zati lisoan, berriz, bai ziriz, bai mihi edo ziritxoz lotzen diren pieza bertikaletarako kutxa eta ildaskak daude. Frisoko eszena fantastikoak dituzten panelak intxaur eta ezki zurez daude tailatuta. Hauen kokapena materialaren araberakoa da; halaz, intxaurrez eginiko eszenak behatzailearen paraleloan daude, eta ezkizkoak, berriz, zeiharka. (marrazkia ikusi). Konposatzeko modu honen arrazoi posiblea izango genuke, agian, intxaurrezko panelak, eta pieza bertikalak (ostikoak) ere bai bere kokapenagatik, nahikoa izatea egitura sendotzeko; zeiharka jarritako panelek ez dute euskarri lanik egiten. Lehen estaiko kolomak intxaurrezkoak dira, beraz erresistentzia badute erretaulako goiko mailen pisuari eusteko. Goiko estaietakoak ezkizkoak dira, hain zuzen erretaularen pisua arintzeko, eta zur mota horrek tailatzeko ematen duen erraztasuna baliatzeko. Pilastrekin ere gauza bera gertatzen da.

1. estaiko koloma. 2. estaiko balaustre itxurako koloma 3. estaiko balaustre itxurako koloma.

a) 1. estaiko koloma. b) 2. estaiko balaustre itxurako koloma. c) 3. estaiko balaustre itxurako koloma.
Koloma, zurezko larako baten bidez erretaulara josia.Koloma, zurezko larako baten bidez erretaulara josia.

Kolomak intxaurrondo enborrak dira, eta bakar-bakarrik kanpoen dauden zatiak, hala nola kapitelak eta harroinak, dira erantsiren bat dutenak; erantsi hauek zurezko larakoz lotzen zaizkio erretaulari, eta pilastrak mihi bidez. Lehen estaiko fusteen taila oso konkor handikoa da, mamitsua nolabait, eta bertan gai mitologiko-fantastikoak irudikatzen dira “candelieri” eran, urre txartatuaz, berdez gardendutako zilarrezko hondo baten gainean. Pertsonaia antropomorfoak polikromatuta daude. Pilastrek “candelieri” sistema bera erreproduzitzen dute, urre txartatuaz, pertsonaia polikromatuetan eta landare eta animali elementuetan zilar gardendua dutela. Bigarren eta hirugarren estaietako kolomak balaustre itxurakoak dira.

Bigarren estaiko pilastretan, urre koloreko hondoaren ordez zuria dago, eta hirugarren estaian, berriz, azurita.

Horma-konkak taulamenduetako janguneetan kokatuta daude. Oinarria haritzezkoa dute, alboak intxaurrezkoak, eta hondoa, berriz, bizpahiru gaztaina-oholez eginda dago; maskor batek ixten du goiko partea, arku baten antzera. Pieza bertikalak ziri bidez lotzen zaizkie horizontalei, eta hauek blokeatzeko falkak erabili dira. Atzeko aldea iltzez josita dago perimetro osoan zehar.

1. estaia. 2. estaia.  3. estaia.

Pilastrak. a) 1. estaia. b) 2. estaia. c) 3. estaia.
Hainbat horma-konka mota.Hainbat horma-konka mota.
Bankuko erdiko frisoa, tailatu eta muntatua. Hainbat horma-konka mota.
Hainbat horma-konka mota.Hainbat horma-konka mota.
Horma-konka baten konposizioa,
atzealdetik ikusita. Horma-konka baten konposizioa, atzealdetik ikusita.

Licencia Creative Commons. Pulse aquí para leerla
2009 Kultura, Gazteria eta Kirol Departamentua - Gipuzkoako Foru Aldundia
Para conectar con nosotros mediante skype pulse aquí
Logotipo Gipuzkoa.net. Pulsar para ir a la página de Gipuzkoa.net